Waar komt Valentijnsdag vandaan?

Valentijnsdag, een dag die wereldwijd gevierd wordt op 14 februari, staat bekend als de dag van de liefde en romantiek. Op deze dag geven geliefden elkaar wat extra aandacht met bijvoorbeeld cadeautjes of bloemen. Maar waar komt deze traditie eigenlijk vandaan? Wat is de oorsprong van Valentijnsdag en hoe is het uitgegroeid tot de viering die we vandaag de dag kennen?

Het korte antwoord op deze vraag is helaas dat we dat niet precies weten. Er is vooral veel onduidelijk over de herkomst van het feest. Wel is duidelijk dat Paus Gelasius in het jaar 496 na Christus, Valentijnsdag toevoegde aan de heiligenkalender. Maar naar welke Valentijn deze dag is vernoemd, dat is niet duidelijk.

Valentijn van Rome

Een veelgehoord verhaal draait om een Romeinse priester die omkwam in 269 tijdens de christenvervolgingen. De priester zou hebben geweigerd zijn geloof op te geven. In plaats daarvan probeerde hij de toenmalige keizer zelfs te bekeren. Vlak voor deze Valentijn werd geëxecuteerd, heelde hij de blinde dochter van zijn cipier. Hierdoor werd hij nog wel als heilige verklaard. Bij het Vaticaan is immers de regel, zonder wonder, geen heilige.

Valentijn van Terni

Ook wordt vaak een bisschop uit Terni genoemd. Hij werd in 273 onthoofd tijdens de christenvervolgingen van Keizer Aurelianus. Over hem is ook nauwelijks wat bekend. We sluiten zelfs niet uit dat het om dezelfde persoon gaat.

Valentijn van Tongeren

Deze Valentijn zou in de vierde eeuw bisschop van Tongeren zijn geweest. Hij zou aan het einde van zijn leven de bisschopsstaf op het altaar hebben gelegd. Hij gaf hierbij bevel dat alleen een door God gezondene deze mocht pakken. Vervolgens gaf een engel de staf aan Sint Servaas.

Waarom de romantiek?

Maar wat is dan de connectie tussen Sint-Valentijn en de romantiek? Om welke Valentijn dit dan ook mag gaan. Het werd voor het eerst samengebracht in de veertiende eeuw door Britse schrijver Geoffrey Chaucer. Hij schreef het gedicht Parliament of Fowls, waarin hij omschrijft hoe de vogeltjes op deze specifieke dag in februari hun partner kiezen.

(...) For this was on Saint Valentine's day,

When every fowl comes there his mate to take,

Of every species that men know, I say,

And then so huge a crowd did they make (...)

Dit gedicht lijkt de oorsprong van de romantische betekenis die we tegenwoordig aan Valentijnsdag geven.

Romeins vruchtbaarheidsfeest

Sinds de achttiende eeuw wordt ook wel eens gezegd dat het Vaticaan de feestdag van de heilige Valentijn invoerde ter vervanging van de zogenaamde Lupercalia. Dis was een vruchtbaarheidsfestival ter ere van de God Lupercus. Tijdens dit festival werden jonge mannen gekoppeld aan jonge vrouwen via een loterij. Deze koppels zouden dan het komende jaar elkaars partner zijn. Paus Gelasius I wilde hier een christelijke viering voor in de plaats. De Paus schreef een brief waarin hij het vieren van Lupercalia verbood. In deze brief werd echter geen Valentijn genoemd. Er is daarmee geen bewijs van een verband tussen het Romeinse en christelijke feest.

Ansichtkaarten, cadeautjes en bloemen

Maar waarom vieren we Valentijn dan nu met ansichtkaarten, cadeautjes en bloemen? Daar mogen we de commercie de schuld van geven. Het begon allemaal in Amerika. Halverwege de negentiende eeuw kwam het feest echt van de grond, en nam het de vorm aan die we nu kennen. Rond 1950 kwam de liefdesdag naar Nederland.

Waar het dan ook vandaan mag komen, en welke heilige we ook mogen eren, geniet een beetje extra van elkaar op deze speciale dag.